فهرست مطالب:
کلیات:
   1- تعریف جریان شناسی
   3- ضرورت ها و اهداف شناخت جریانات سیاسی
   4- مدل جریان شناسی بر مبنای دین و مذهب
   5- ادوار مهم تاریخ معاصر ایران و نقاط عطف

صورت بندی و آرایش جریانات سیاسی ایران:

  دوره اول: عصر مشروطه طلبان
  دوره دوم:  عصر ملی شدن صنعت نفت
  دوره سوم: عصر نهضت امام خمینی(ره) و پیروزی انقلاب اسلامی
  دوره چهارم: عصر جمهوری اسلامی تا دوم خرداد 76
  دوره پنجم: عصر حاکمیت دوم خردادیها و اصلاح طلبان
  دوره ششم: عصر حاکمیت اصولگرایان

---------------

جريان‌شناسي سياسي ایران -کلیات:

کلیات:

1- تعریف جریان شناسی:
 شناخت فرآيند شكل‌گيري يك انديشه به همراه بررسي مباني فكري، اعتقادي و ديدگاه‌هاي سياسي، فرهنگي و اقتصادي دسته‌اي از احزاب، گروه‌ها و جناح‌هاي سياسي كه داراي همسويي در مواضع، رويكردها و گفتمان‌ها باشند.

بر اساس اين تعريف، جريان‌شناسي شامل:
1ـ فرآيند شكل‌گيري يك انديشه و تفكر.
2ـ بررسي مباني فكري اعتقادي و ديدگاه‌هاي سياسي، فرهنگي و اقتصادي، دسته اي از احزاب و گروه‌هاي سياسي
3ـ تبيين همسويي در مواضع، رويكردها و گفتمان‌ها.

2- ضرورت شناخت جریانات سیاسی:

1ـ تشخيص درست دوستان از دشمنان، خودي‌ها از غير خودي‌ها بر اساس آموزه‌هاي تولي و تبري ديني.

2ـ تعيين نوع مواجهه و موضع‌گيري مناسب در برخورد با جريانات سياسي بر اساس رسالت پاسداري از انقلاب و نظام اسلامي.

3ـ ظرفيت‌سازي و كارآمد سازي سپاه و بسيج در مقابله با تهديدات سخت، نيمه سخت و نرم فراروي جمهوري اسلامي ايران.

4ـ توسعه و تعميق انقلاب اسلامي و عمق‌بخشي داخلي با مهندسي فرهنگي و تأثيرگذاري بر افكار عمومي.

3 -صورت بندی جریانات سیاسی (بر مبنای نقش دین و مذهب):

بر اين اساس جريانات سياسي به چند دسته تقسيم مي‌شوند:

1- جریان غیرمذهبی:

به نقش مذهب در اداره جامعه قائل نيستند، همانند برخي احزاب و گروه‌هاي ملي‌گرا و قوم‌گرا.

2 -جریان ضدمذهبی:

علاوه بر نفي و انكار دين و شريعت، به مقابله جدي با دين‌مداران و نظام ديني جمهوري

 اسلامي ايران برخاستند همانند احزاب ماركسيستي توده، چريك‌هاي فدايي و پيكار.

3- جریان مذهبی:

 آنان با اعتقاد به دين، قرائت يكسان از نقش اجتماعي مذهب ندارند.

دسته‌بندي جريان مذهبي:

طرفداران جريان مذهبي به دو طيف تقسيم مي‌شوند:

 الف) جريان مذهبي اقلي (دينداران):

اين جريان معتقد است بايد حداقل توقع و انتظار از دين را داشت، لذا دين را يا امر شخصي و يا صرفاً در حوزه امور فردي و يا آن را صرفاً در جامعه امري اخلاقي دانسته و بر اين اساس در حوزه مسايل دنيوي و عرف معتقد به بهره‌گيري از دستورات عقلي نه دستورات ديني مي‌باشند.

به طور مثال از چهره‌هايي چون دكتر سروش و مهندس بازرگان تا روحانيوني مثل فاضل ميبدي و يوسفي اشكوري و نيز احزابي چون كارگزاران و مجاهدين انقلاب تا مشاركت و دفتر تحكيم وحدت و ... در اين طيف‌اند.

ب) جريان مذهبي اكثري (دينمداران):

اين جريان معتقد است اسلام نه تنها براي زندگي فردي انسان‌ها، بلكه براي جامعه داراي قوانين كاملي است و توانايي تشكيل و اداره حكومت اسلامي را نيز در عصر غيبت داراست. اين جريان فقه آل محمد(ص) را برنامه عملي و تئوري زندگي بشر دانسته و از ديگر شاخصه‌هاي آن ولايت‌مداري، استقرار عدالت، مردم‌سالاري ديني، استقلال و پيشرفت مادي و معنوي در سايه دين است.

برجسته‌ترين نماد آن شخصيت‌هايي چون رهبر كبير انقلاب حضرت امام خميني(ره) و مقام معظم رهبري تا جريان‌هايي چون اصولگرايان مي‌باشد.

4-  ادوار مهم تاریخ معاصرایران و نقاط عطف تاریخی:

1:  انقلاب مشروطه: تلاش برای استقرار عدالت، پارلمان و قانونگذاری(1285)

2:  نهضت ملی شدن نفت: ملی كردن صنعت نفت و رهانیدن از استعمار انگلیس(1332)

3:  نهضت امام خمینی و پیروزی انقلاب اسلامی: تلاش برای استقرار نظام جمهوری اسلامی(1342 تا1357)

4: عصر جمهوری اسلامی تا دوم خرداد 76: دوران تثبیت انقلاب و شكل‌گیری جریانات(57 تا76)

5:  عصر حاكمیت اصلاح‌طلبان (اوایل 76 تا 84)

6: عصر حاكمیت اصولگرایان (از 84 تا بحال)

دوره اول)عصر مشروطه طلبان:

1)جریان اسلام‌گرا

2)جریان ملی‌گرا

3)جریان چپ‌گرا

3-1 جریان مشروطه‌خواه آزادی طلب:

الف)مشروطه ترقی‌خواه: روشنفكران غربگرای ضداستبداد و عضو فراماسونری

ب) مشروطه‌میان رو به گرایشات دینی: آیت‌اله بهبهانی و طباطبایی، در تحصن

در سفارت انگلیس مخالف نبوده و با روشنفكران رابطه خوبی داشتند.

4-1 جریان عالمانی كه سیاست سكوت را برگزیدند:

(به دلیل اختلاف بین علماء) همچون آیت‌ا… میرزای شیرازی دوم رهبر

انقلاب 20(ثوره العشرین) عراق.